Rozbudowa budynku Biblioteki Raczyńskich
Biblioteka Raczyńskich powstała z fundacji Edwarda Raczyńskiego, wielkopolskiego magnata, mecenasa sztuki i nauki, autora książek, publicysty i wydawcy, obrońcy praw narodowych. Jest najstarszą z obecnie istniejących bibliotek publicznych w Polsce. Otwarcie Biblioteki nastąpiło 5 maja 1829 r., a oficjalne przekazanie miastu Poznaniowi – 8 lutego 1832 r. Fundator nie obciążył miasta kosztami utrzymania instytucji, lecz zabezpieczył jej byt funduszami pochodzącymi z własnego majątku.
Pomysł założenia w Poznaniu biblioteki zrodził się z przekonania E. Raczyńskiego, że w warunkach pruskiego panowania podstawowe znaczenie dla zachowania odrębności narodowej ma pielęgnowanie polskiego języka i pamiątek historycznych. „Ponieważ nie było w tej części kraju publicznego księgozbioru, który by dla nas i następców przechowywał skarby dziejopisarstwa i piśmiennictwa ojczystego, krzewił przy tym zamiłowanie do nich i ułatwiał prace i badania na tym polu – pisał współczesny mu Marceli Motty – stworzył Raczyński taki zakład, który krocie kosztował”.Bibliotekę otworzył fundator dla wszystkich bez względu na narodowość, wyznanie, pochodzenie społeczne i wykształcenie. Korzystali z niej jednak głównie polscy uczeni, pisarze i publicyści, działacze narodowi oraz kształcąca się młodzież. Biblioteka Raczyńskich stała się dla nich miejscem skupienia, ważnym warsztatem pracy naukowej i edukacyjnej, a także symbolem narodowej kultury.
Księgozbiór Biblioteki, który pierwotnie podarował E. Raczyński, był przez cały czas zaborów i potem w okresie międzywojennym uzupełniany o prawdziwe skarby polskiego i europejskiego piśmiennictwa, jak też o użyteczne dla ogółu czytelników wydawnictwa popularne.
Zbiory te, uratowane w dużej części z pożogi II wojny światowej, z uwagi na wysoką wartość zabytkową, naukową i oświatową, usytuowały Bibliotekę Raczyńskich w gronie najważniejszych polskich książnic. Korzystają z nich dzisiaj czytelnicy nie tylko Poznania, lecz także z kraju i zagranicy.
Współczesna Biblioteka Raczyńskich systematycznie wzbogaca zbiory i doskonali swoją działalność zgodnie z wymogami czasów i oczekiwaniami użytkowników. Służy zarówno tym, którzy mają poczucie przynależności do globalnego społeczeństwa informacyjnego, jak i tym, którzy z rozmaitych przyczyn są wykluczeni i nigdy nie staną się jego członkami, natomiast chcą korzystać z elementarnych dóbr kultury.
Jest ona w skali kraju ważnym ośrodkiem informacji naukowej, związanej zwłaszcza z zasobami starych druków, rękopisów, kartografii, wydawnictw XIX i XX – wiecznych. Wśród polskich bibliotek wyróżnia się także oryginalnymi formami promocji współczesnej literatury i książek upowszechniających wiedzę. W środowiskach kultury i nauki całego kraju znane są organizowane od wielu lat przez Bibliotekę Raczyńskich Poznańskie Przeglądy Nowości Wydawniczych „Książka Wiosny, Lata, Jesieni, Zimy”, Konkurs im. Arkadego Fiedlera na najlepszą książkę roku o tematyce podróżniczej i krajoznawczej o „Nagrodę Bursztynowego Motyla” oraz konkurs na ekslibris (odbywający się co trzy lata).
Biblioteka Raczyńskich jest miejscem do którego przybywają bibliotekarze i studenci z różnych regionów kraju w celu zapoznania się z unikatowymi zbiorami, działalnością i zabytkowym gmachem najstarszej biblioteki publicznej w Polsce. Odwiedzają Bibliotekę również turyści, gdyż jest ona interesującym elementem Traktu Królewsko – Cesarskiego w Poznaniu.
Dziedzictwo kulturowe, historyczna tradycja oraz współczesna działalność kulturalna i edukacyjna nadały Bibliotece Raczyńskich wysoką rangę i trwały charakter ponadregionalny.
Podpisanie umowy pomiędzy Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego a Biblioteką Raczyńskich
Konieczność realizacji inwestycji
Konieczność rozbudowy wynika z obecnego stanu lokalowego Biblioteki Raczyńskich. Szczupła powierzchnia użytkowa w dwóch odległych od siebie budynkach (pl.Wolności 19, ul. Św.Marcin 65), wynosząca w sumie 2,5 tys. m2, znacznie ogranicza efektywność obsługi czytelników i użytkowników informacji.
Brak miejsca sprawia, że ponad 40 tys. książek ulokowano w wynajmowanych pomieszczeniach poza Biblioteką i liczba ta ciągle wzrasta. Jednocześnie pogarsza się sprawność udostępniania zbiorów. Poza tym, czytelnicy nie odczuwają satysfakcji z dostępu do nowoczesnego systemu informatycznego Biblioteki, ponieważ nie ma możliwości zainstalowania niezbędnej ilości komputerów.
Magazyny zbiorów bibliotecznych w obu XIX-wiecznych budynkach, w których przechowywane są skarby kultury narodowej, nie posiadają właściwych warunków do zapewnienia tym obiektom bezpieczeństwa, zarówno w zakresie klimatyzacji, jak i ochrony fizycznej.
Generalnie rzecz ujmując, obecna sytuacja lokalowa nie stwarza jednej z najważniejszych instytucji kultury w Polsce, jaką jest Biblioteka Raczyńskich, możliwości rozwoju i pełnej modernizacji.
Charakterystyka projektu
Przedmiotem projektu jest rozbudowa budynku Biblioteki Raczyńskich przy pl. Wolności 19 (wzdłuż al. Marcinkowskiego) o nową część zintegrowaną funkcjonalnie i komunikacyjnie z istniejącym zabytkowym gmachem wraz z zakupem trwałego wyposażenia niezbędnego do prowadzenia działalności bibliotecznej, informacyjnej, naukowej i kulturalnej zgodnie z oczekiwaniami społecznymi i nowoczesnymi metodami ich zaspokajania.
Przyszły budynek o powierzchni całkowitej 11 738 m2, w tym użytkowej 9 565,5 m2 i kubaturze 44.731 m3 uwzględni najnowsze tendencje w budownictwie bibliotecznym i wyposażeniu specjalistycznym, przez co podwyższy atrakcyjność inwestycji dla użytkowników. W warstwie urbanistycznej stanie się on wartościowym elementem centrum Poznania. Kompleks obu gmachów (starego i nowego) spełniać będzie funkcję publiczną, dlatego będzie tak skomponowany, aby jego wyodrębnienie z otaczającej tkanki miejskiej nie budziło wątpliwości.
Beneficjentem przedsięwzięcia będą przede wszystkim mieszkańcy Poznania i Wielkopolski oraz użytkownicy z kraju i zagranicy przybywający do Biblioteki w celu korzystania z unikatowych zbiorów specjalnych lub chcący wziąć udział w organizowanych przez Bibliotekę wydarzeniach kulturalnych.
Zdjęcia z budowy nowego budynku Biblioteki Raczyńskich 2010-2011 r.
Stan przygotowania inwestycji
Biblioteka Raczyńskich posiada wyłoniony drogą otwartego konkursu projekt architektoniczny budynku autorstwa pracowni JEMS Architekci Sp. z o.o. w Warszawie, który stanowił podstawę do opracowania projektu koncepcyjnego rozbudowy. Obecnie gotowa jest kompletna dokumentacja inwestycji, w tym: studium wykonalności, kosztorys, projekty budowlany, wykonawczy, wyposażenia i aranżacji wnętrz. Dla przedmiotowej inwestycji wydano warunki techniczne dotyczące przyłączenia wszystkich niezbędnych mediów oraz warunki obsługi w zakresie komunikacji. Uzyskano pozwolenie na budowę, a także odpowiednie zgody i pozytywne opinie Miejskiego Konserwatora Zabytków oraz Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Poznania. Zawarto wstępną umowę na przyłączenie obiektu do miejskiej sieci ciepłowniczej.
Projekt realizowany będzie na sześciu działkach położonych przy pl. Wolności 19 i al. Marcinkowskiego 22/23, o łącznej powierzchni 0,4902 ha. Stan prawny działek jest uregulowany gdyż Biblioteka Raczyńskich posiada prawo do ich wieczystego użytkowania.
Źródła finansowania
Całkowity koszt wyniósł 71 033 894,21 zł. Miasto Poznań zapewniło w Wieloletnim Programie Inwestycyjnym wkład własny w wysokości 39 150 294,98 zł. Pozostała część środków w wysokości 31 883 599,23 zł pochodzi z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Biblioteka Raczyńskich uzyskała je w drodze konkursu projektów w ramach XI priorytetu „Kultura i dziedzictwo kulturowe” Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.
Zdjęcia z wmurowania aktu erekcyjnego rozbudowy Biblioteki Raczyńskich 19 maja 2011 r.
Efekty realizacji projektu
Biblioteka Raczyńskich uzyska odpowiadającą jej potrzebom powierzchnię lokalową i towarzyszącą jej nowoczesną infrastrukturę, co w praktyce przełoży się na właściwe warunki przechowywania zbiorów, wzrost efektywności obsługi użytkowników i wzbogaconą ofertę kulturalną. Niewątpliwie zwiększy to społeczne zainteresowanie Biblioteką.
Miasto Poznań będzie mogło szczycić się instytucją kultury na miarę XXI wieku, tak w sensie architektonicznym jak i funkcjonalnym, co w kontekście starań o miano Europejskiej Stolicy Kultury będzie dużym atutem. W warstwie urbanistycznej wzbogacone zostanie centrum Poznania.
Nowy obiekt Biblioteki Raczyńskich połączony z jej zabytkowym gmachem podniesie atrakcyjność turystyczną Traktu Królewsko-Cesarskiego. Będzie widocznym świadectwem harmonijnego łączenia tradycji historycznej naszego Miasta z nowoczesnością.
Biblioteka Raczyńskich stanie się równorzędnym partnerem pokrewnych instytucji w miastach partnerskich Poznania za granicą.
Zdjęcia z otwarcia nowego gmachu Biblioteki Raczyńskich 29 czerwca 2013 r.
Odsłonięcie tablicy poświęconej Edwardowi hr Raczyńskiemu przez Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego w towarzystwie Wiridiany Raczyńskiej-Rey (prawnuczki Edwarda Raczyńskiego), Prezydenta Poznania Ryszarda Grobelnego, Dyrektora Biblioteki Wojciecha Spaleniaka oraz reprezentującego fundatora tablicy, Jana Kaczmarka (z-ca Prezesa Fundacji Rozwoju Miasta Poznania).
Otwarcie nowego skrzydła Biblioteki. Uroczystość przecięcia wstęgi: od prawej: Prezydent M. Poznania Ryszard Grobelny, Prezydent RP Bronisław Komorowski, Wiceminister Monika Smoleń (MKiDN), Wiridiana Raczyńska-Rey (prawnuczka Edwarda Raczyńskiego) i Dyrektor Biblioteki Wojciech Spaleniak.
Otwarcie wystawy „Księgi i sztuka”
