Konto Czytelnika
Wincenty „Witek” Różański, zwany „poetą z Ostrobramskiej”, urodzony w Mosinie w 1938 roku, młodzieńcze i dojrzałe lata związał z Poznaniem, wpisując się na stałe w pejzaż Górczyna. Tu właśnie, na ulicy Ostrobramskiej, w mieszkaniu zlokalizowanym w szeregowej zabudowie blokowej, z widokiem na park i tereny nieistniejącego cmentarza, spędził najbardziej twórczy okres swego życia. Zanim jednak to nastąpiło, Wincenty Różański pobierał nauki w Technikum Księgarsko-Poligraficznym i na poznańskiej polonistyce. Ze zdiagnozowaną w trakcie służby wojskowej schizofrenią zmagał się przez wiele lat, a związane z chorobą lęki egzystencjalne mocno zaważyły na jego twórczości. Podejmował różnego rodzaju prace zarobkowe (między innymi w Bibliotece Raczyńskich w Poznaniu), do momentu otrzymania w 1964 roku renty inwalidzkiej. W tych trudnych okolicznościach życiowych powstawała jego poezja, która – jak wielokrotnie przyznawał – stanowiła dla niego azyl.
Był aktywnym uczestnikiem poznańskiego życia literackiego, zyskał także rozgłos w skali kraju. Stało się to za sprawą Edwarda Stachury, najbliższego przyjaciela, poznanego w Poznaniu w 1959 roku, który utrwalił Różańskiego w swej powieści Cała jaskrawość oraz poemacie Po ogrodzie niech hula szarańcza, stał się też promotorem twórczości Różańskiego, zabiegał o publikację jego wierszy w prasie ogólnopolskiej, doprowadził do wydania dwu najwcześniejszych tomów poezji. Różański został na długie lata usytuowany w kręgu poetów-satelitów Stachury. Zachowało się kilkadziesiąt jego wierszy poświęconych autorowi Siekierezady, na przykład seria liryków pisanych regularnie w rocznicę tragicznej śmierci Stachury. Zawarta we wczesnej młodości znajomość okazała się siłą napędową dla twórczości młodego poety. Debiut prasowy Różańskiego przypada na 1963 rok. Pięć lat później wydany został jego cykl poetycki O nauce nawigacji pomiędzy kamieniami, utwory liryczne Różańskiego znalazły się także w almanachu Akcenty, obok wierszy Stanisława Barańczaka i Ryszarda Krynickiego. W 1970 roku Różański opublikował swój pierwszy tomik Dziecko idące jak włócznia śpiewało, natomiast w 1976 roku ukazała się druga książka poetycka Przed czerwonymi słońca drzwiami, którą zredagował Edward Stachura. Związany najpierw z grupą poetycką „Wiatraki”, następnie z „Wirami”, działającymi przy Korespondencyjnym Klubie Młodych Pisarzy, niedługo po wydaniu drugiego tomu wierszy został Różański członkiem Związku Literatów Polskich. Począwszy od następnej książki (Mieszkam w pogodzie, 1979), tomy poetyckie publikował znacznie częściej, a jego wiersze regularnie pojawiały się na łamach prasy literackiej. Różański chętnie uczestniczył w konkursach poetyckich i bardzo cenił sobie spotkania z publicznością podczas licznych wieczorów autorskich, między innymi w Klubie Studenckim „Od nowa”, później w Klubie Literackim przy Pałacu Kultury w Poznaniu, a w ostatnich latach życia także w Bibliotece Raczyńskich.
Za swą twórczość otrzymał między innymi Nagrodę Artystyczną Miasta Poznania i Nagrodę im. Jana Kasprowicza. Zmarł w 2009 roku w Poznaniu. Jego dorobek tworzą 23 książki autorskie, w tym tomiki Nam ciszy, nam wiatru potrzeba (1986), Bądź pozdrowiona chwilo (1989), Będziemy piękniejsi (1990), wybór wierszy Wędrujemy do Szeol (2011) oraz wydane pośmiertnie: tom z jego rysunkami Jasna kreska (2013), Wiersze niecierpliwe (2015) oraz Spóźnione (2020).
Archiwalna spuścizna literacka poety została przekazana do zbiorów Ośrodka Dokumentacji Wielkopolskiego Środowiska Literackiego (Domu Literatury Biblioteki Raczyńskich) w 2011 roku przez jego żonę, Małgorzatę. Składa się na nią nieprzebrany zasób liryków, uzupełniony materiałami biograficznymi i korespondencją poety, gromadzony przez szereg lat w pracowni przy Ostrobramskiej. Atmosferę tego literackiego gniazda często wspominają przyjaciele Różańskiego: kłęby dymu papierosowego, stukot maszyny do pisania (podarowanej „Witkowi” przez bliskich, strudzonych odczytywaniem jego rękopisów), poeta odczytujący gościom swe wiersze, dopiero co powstałe, wędrujące po chwili na piętrzący się stos gęsto zapisanych kart. Zachowana spuścizna, która znalazła swoje miejsce w Domu Literatury Biblioteki Raczyńskich, spotyka się z dużym zainteresowaniem czytelników, badaczy literatury oraz edytorów. Pamięć autora Wierszy niecierpliwych utrwala także Nagroda im. Witka Różańskiego, corocznie przyznawana przedstawicielom poznańskiego środowiska literackiego.
W 2021 roku, z inicjatywy rady Osiedla Górczyn, w Parku Górczyńskim zainstalowano rzeźbę – ławeczkę Wincentego Różańskiego. Autorem rzeźby jest Roman Kosmala. Odlew z brązu wykonała pracownia GARSTKASTUDIO S.C. z Szymanowa.
Alicja Przybyszewska
Dom Literatury Biblioteki Raczyńskich
